هوشنگ پزشکنیا (زادهٔ ۱۲۹۶ – درگذشتهٔ ۱۳۵۱) از نقاشان پس از مکتب کمالالملک و از صاحبنامترین هنرمندان نسل اول مدرنیسم ایران است.
پزشکنیا، نقاش تصویرهای تنهایی، فراموشی و پریشانی و طراحی جسور بود که با خطهای شکسته، سریع و زاویهدار با رنگهای تیره در دهه چهل توانست چند نمایشگاه موفق در پاریس و لندن برپا کند. در آثار او هویت ایرانی بیشتر به چشم میآید و مضمون آثارش تحت تأثیر مردم تهیدست است که با شیوه قدیمی صبورانه زندگی را تحمل میکنند
هوشنگ پزشکنیا در سال ۱۲۹۶ در تهران به دنیا آمد. خانوادهاش او را برای تحصیلات به مدرسه نظام فرستادند. در سال ۱۳۱۶ توانست مدرک تحصیلی خود را در رشته تاریخ و جغرافیا از دانشسرای عالی دریافت کند.
او در سال ۱۳۲۱ به استانبول رفت و در «هنرکدهٔ استانبول» ثبت نام کرد و زیر نظر پروفسور لئوپولد تحصیلات خود را در رشته نقاشی آغاز کرد و رؤیای همیشگیاش را تحقق بخشید.
پزشکنیا در سال ۱۳۲۵ به ایران بازگشت و به استخدام شرکت نفت درآمد و همزمان با ابراهیم گلستان، نویسنده و فیلمساز، رابطه دوستانهای پیدا کرد. زندگینامهٔ او به قلم ابراهیم گلستان از بهترین نمونههای تذکرهنویسی مدرن ایران محسوب میشود که در کتاب گفتهها به چاپ رسیدهاست.
پزشکنیا در سال ۱۳۳۵ اولین و تنها فیلم خود را با نام «استریپ» بر اساس داستان «لاله» صادق هدایت ساخت.
هوشنگ پزشکنیا از جمله نقاشانی است که نمایشگاه نقاشی خود را در سال ۱۳۳۷ در گالری آپادانا، اولین مرکز هنرهای تجسمی برگزار کرد. آپادانا پاتوق هنرمندانی چون حسین کاظمی، محمود جوادیپور، احمد اسفندیاری، مهدی ویشکایی و دیگر هنرمندان جوانی بود که سعی داشتند هنر نو را آمیخته با هویت ایرانی به مردم معرفی کنند. او در دهه چهل چندین نمایشگاه موفق در پاریس و لندن برپا کرد.
سالهای پایانی عمر او در پریشانی سپری شد و در نهایت در سال ۱۳۵۱ در خیابان دروس شمیران درگذشت و در قطعه۷، ردیف ۳۰، شماره ۵ بهشت زهرای تهران به خاک سپرده شد