تخت سلیمان
تخت سلیمان نام یک بخش در استان آذربایجان غربی است که در گذشتهٔ نزدیک، «تازه کند نصرت» و در گذشتهٔ دور «گَنجَک» نامیده شدهاست. هماکنون نام آن شهر، تخت سلیمان است. گفته شده که تخت سلیمان همان «فرهاسپه» پایتخت ایران اشکانی بودهاست. تخت سلیمان بزرگترین مرکز آموزشی، مذهبی، اجتماعی و عبادتگاه ایرانیان در قبل از اسلام بهشمار میرفت؛ اما در سال ۶۲۴ میلادی و در حملهٔ هراکلیوس، امپراتور رومیان به ایران، تخریب شد. در آن زمان این شهر گنجک نام داشت.[۱] آتشکده آذرگشسپ در شهر گنجک جای داشت که امروزه با نام روستای (شهر)تخت سلیمان شناخته میشود.
تاریخچه
گنزک (به پارسی میانه) یا گنجک (به پهلوی)، گنزه، گنجه و به ارمنی گنزکا یا کادزا، به سریانی گنذزک یا گنژگ، به یونانی گنزکا، گادزاکا، گادزا،[۲] مورخان تازی آن را جَزَن، جَنزَه، جَزنَق یا جَنزَقه نام بردهاند، مغولان آن را ستوریق گفتهاند. نام دیگر این شهر، «شیز» بودهاست. شهری باستانی و مقدس برای ایرانیان بود. پلوتارک مورخ یونانی این شهر را با نام فِراد نوشتهاست. در نوشتههای دیگر پهلوی شَیچ خوانده شده، در شاهنامه چیچست به کار رفته و کهنتر از همهٔ این نوشتهها، در اوستا است که نام آن را برگرفته از دریاچهٔ آن چِئیچَست آوردهاست. چیچَست نام دریاچهای بود که امروزه با نام دریاچهٔ ارومیه شناخته میشود.[۳] امروزه تمام این نامها از بین رفته و این محل را از روی پادشاه یهودی، سلیمان برگرفتهاند و تخت سلیمان مینامند.
این شهر باستانی در دورههای گوناگون مکان زندگی اقوامی مانند مادها، هخامنشیان، اشکانیان، ساسانیان و مغولان بوده و در هریک از دورانهای بالا، این محل در اوج قدرت و تمدن زمان مربوط به خود بودهاست. اکنون آثاری از این شهر در آذربایجان غربی شهرستان تکاب (تیکان تپه) برجای ماندهاست که جلوه گر شکوه و عظمت این شهر باستانی بسیار زیباست.[۴]
- رضا، عنایت الله. ایران و ترکان در روزگار ساسانیان. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی، ۱۳۶۵
- زرینکوب، عبدالحسین. تاریخ مردم ایران قبل از اسلام. تهران: انتشارات امیرکبیر، ۱۳۶۴
- معین، محمد. فرهنگ فارسی، جلد ششم. چاپ سوم. تهران: انتشارات امیرکبیر، ۱۳۵۸
- قرشی، امانالله. ایراننامک، نگرشی نو به تاریخ و نام ایران. چاپ اول. تهران: ناشر مؤلف، ۱۳۷۳
- محمدی، علی. تکاب افشار. تهران: ناشر مؤلف، ۱۳۶۹