مجموعه فرهنگی – تاریخی سعدآباد به مجموعه ساختمان‌ها و کاخ‌هایی گفته می‌شود که در دربند و در دامنه البرز در زمینی به مساحت ۱۱۰ هکتار^[۱] ساخته شده است. این مجموعه دارای حدود ۱۸۰ هکتار جنگل، چشمه‌سارها، قنات‌ها، باغ‌ها، گلخانه‌ها و خیابان است. این عمارت از شمال با کوه‌های البرز، از شرق با گلاب‌دره، از غرب با ولنجک و از جنوب با تجریش همسایگی دارد. رودخانه جعفرآباد، از وسط محوطه کاخ می‌گذرد. میانگین دمای سالانه این منطقه ۱۲٫۹ درجه سانتیگراد برآورد شده‌است و در ارتفاع ۱۶۵۰ تا ۱۸۰۰ متری از سطح دریا قرار دارد. در دوران پهلوی اول، سراسر باغ سعدآباد از رودخانه دربند مشروب می‌شد ولی در دوران پهلوی دوم برای دادن آب رودخانه در نیمی از شبانه‌روز به مردم و کافی نبودن این میزان آب رودخانه برای آبیاری سراسر مجموعه از دوازده رشته قنات قدیمی و نوبنیاد استفاده شد .

مجموعه سعدآباد چهار دوره تاریخی قاجاریه، پهلوی اول و پهلوی دوم و پس از انقلاب ایران را سپری کرده‌است. سعدآباد در دوره قاجار ساخته شد و سکونت‌گاه تابستانی (ییلاق) شاهان این سلسله بود. پس از کودتای ۱۲۹۹ و تصرف آن توسط خاندان پهلوی ساختمان‌های متعددی در آن ساخته شدند که بالغ بر ۱۸ کاخ در ابعاد مختلف می‌شوند. هر یک از ساختمان‌ها محل سکونت یکی از افراد خاندان پهلوی بوده‌است. محمدرضا پهلوی نیز در دهه ۱۳۵۰ در این مکان سکنی گزید که در اوایل سلطنت او ساخت آن به پایان رسید. جدیدترین کاخ این مجموعه نیز کاخ لیلا پهلوی است که متعلق به کوچکترین دختر محمدرضا پهلوی بود.

پس از انقلاب ۵۷ این مجموعه به شکل موزه درآمد اما کاخ کنونی ریاست جمهوری در کنار این مجموعه قرار دارد. از کاخ ملکه مادر نیز که متعلق به ارگان ریاست جمهوری است برای پذیرایی از مهمانان خارجی استفاده می‌شود.

«معرفی کاخ موزه سعدآباد». ایسنا